Tygodniowy przegląd informacji z sektora OZE



Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych wiadomości z sektora odnawialnych źródeł energii (OZE) z okresu 15-19 stycznia.

RYNEK OZE

Badanie Duon: Praktycznie wszystkie firmy chcą się dekarbonizować, ale odsetek firm, które przeszły do etapu wprowadzania zmian lub mają opracowaną strategię i wybranych dostawców, to 30%, wynika z raportu firmy Duon, opracowanego wraz z Instytutem badawczym Keralla Research. „Badanie pokazuje, że zakłady chciałyby dekarbonizować się bez półśrodków. Najwięcej firm (40%) chce od razu odejść od węgla i zmienić całą instalację wewnętrzną w zakładzie. Co ciekawe, w porównaniu z badaniem, które Duon i Keralla Research prowadziły w 2021 r., zmalała liczba firm optujących jedynie za modernizacją dotychczasowych rozwiązań. Pokazuje to, że coraz więcej przedsiębiorstw dostrzega potrzebę zmiany” – czytamy w komunikacie poświęconym raportowi. Wśród korzyści płynących z dekarbonizacji najczęściej wskazywane są poprawa wizerunku firmy (ponad 51%) i podniesienie konkurencyjności na rynku (prawie 32%). Jednocześnie jednak prawie 47% firm decyduje się na odejście od węgla, ponieważ chce uniknąć konsekwencji prawnych i dodatkowych kosztów. 65% firm wymienia gaz ziemny jako rozważaną alternatywę dla węgla, a 25% rozważa biomasę.

Badanie PBS: Nieco ponad połowa badanych (50,7%) przyznała, że byłaby gotowa zrezygnować z prywatnego samochodu, jeśli miałoby to zapobiec zmianom klimatu, wynika z badania PBS przeprowadzonego na zlecenie Multiconsult Polska.

Czyste powietrze: Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) chce wypłacić zaległe środki, ale także wdrożyć długofalowe rozwiązania, które zapewnią płynność w finansowaniu programu „Czyste powietrze”, zadeklarowała szefowa resortu Paulina Hennig-Kloska.

PSE: W okresie styczeń-grudzień 2023 r. w elektrowniach zawodowych cieplnych wyprodukowano 76,61 TWh energii elektrycznej z węgla kamiennego (spadek o 12,71% r/r), 34,57 TWh z węgla brunatnego (spadek o 26,41% r/r) i 13,65 TWh w elektrowniach gazowych (wzrost o 36,48%), zaś w elektrowniach wiatrowych – 22 TWh (wzrost o 20,18% r/r). Łączne krajowe zużycie energii elektrycznej spadło o 3,44% w skali roku i wyniosło 167,52 TWh w 2023 r., wynika z danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE).

PEP 2040: Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje przygotować harmonogram prac nad aktualizacją Polityki Energetycznej Państwa do 2040 roku (PEP 2040) do końca tego tygodnia, poinformowała minister Paulina Hennig-Kloska.

Badanie European Energy: Ankieta przeprowadzona przez YouGov nie pozostawia wątpliwości. Duńczycy uważają mieszkanie w pobliżu ruchliwych dróg (32%) lub nocnych klubów (47%) za niepożądane. Jednocześnie tylko niewielki odsetek z badanych wyraził zaniepokojenie bliskością turbin wiatrowych (9%) lub farm słonecznych (4%). „Wyniki badań przeprowadzonych wśród Duńczyków pokazują, że elementy infrastruktury energetycznej OZE nie stanowią dla nich realnego problemu. To kierunek, który obserwujemy także w Polsce, w której wraz z rozwijającą się infrastrukturą OZE rośnie jej akceptacja społeczna. Dziś ta akceptacja w niektórych badaniach potrafi sięgać 80%” – podkreśliła Olga Sypuła, Country Manager European Energy w Polsce. Rosnąca akceptacja w Polsce jest wynikiem kilku czynników. Po pierwsze, stale rośne świadomość społeczna korzyści i zalet energetyki odnawialnej dzięki edukacji oraz realnym przykładom gmin, gdzie takie inwestycje już istnieją. Po drugie – jak podkreśla Olga Sypuła – to dzięki zaangażowaniu inwestorów w ścisłą współpracę z lokalnymi społecznościami, bazującej na otwartości i zrozumieniu potrzeb.

Stoen/PIME Energy Storage Summit: Rynek magazynowania energii jest nieodłącznym elementem w dążeniu do osiągnięcia globalnych celów zerowej emisji netto. Rozwój tego sektora w Polsce, w połączeniu z odnawialnymi źródłami energii, może przyczynić się do transformacji sieci dystrybucyjnych. W dyskusji na temat roli magazynów energii na rynku elastyczności w trakcie konferencji PIME Energy Storage Summit brał udział Łukasz Sosnowski, menedżer ds. pozyskiwania funduszy zewnętrznych i realizacji projektów badawczo-rozwojowych w Stoen Operator. Magazyny energii zyskują coraz większą popularność na rynku mocy. Potwierdza to prowadzona przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne lista instalacji planowanych do przyłączenia do sieci przesyłowej. Według stanu na koniec pierwszej połowy 2023 roku było na niej 27 magazynów o mocy łącznej niemal 3,9 GW. Już cztery miesiące później, na koniec października, liczba ta wzrosła do 59 inwestycji o mocy wynoszącej ponad 9 GW, zaś na koniec grudnia sięgnęła już 75 pozycji, o mocy łącznej około 11 GW, czytamy w komunikacie Stoen. Dowodem na wzmacnianie się tego trendu była także tegoroczna aukcja rynku mocy. Spośród zakontraktowanych mocy krajowych według danych PSE, na drugim miejscu, tuż za głównymi jednostkami wytwórczymi, plasuje się ponad 30 kontraktów na magazyny energii o łącznej mocy ok. 1,7 GW.

SPÓŁKI OZE

Ekoenergetyka: Nawiązała współpracę z GodEnergi w celu dystrybucji i serwisowania swoich produktów na rynku skandynawskim, podała spółka. To drugi dystrybutor spółki w tym regionie po firmie Wennstrom.

EDF Renewables Polska: Liczy na to, że oferta spółki zostanie wzięta pod uwagę przy doborze partnerów do realizacji projektów morskich farm wiatrowych na Morzu Bałtyckim przez podmioty, które uzyskały koncesje na te inwestycje, poinformowała ISBnews dyrektor generalna spółki Alicja Chilińska-Zawadzka.

EDF Renewables Polska: Ma duży apetyt na budowę magazynów energii i jest przekonane, że będą one stanowiły istotną część systemu elektroenergetycznego w Polsce, poinformowała ISBnews dyrektor generalna spółki Alicja Chilińska-Zawadzka.

EDF Renewables Polska: Planuje rozpocząć w tym roku budowę dwóch farm wiatrowych o łącznej mocy blisko 120 MW, poinformowała ISBnews dyrektor generalna Alicja Chilińska-Zawadzka.

EDF Renewables Polska: Posiada ok. 700 MW projektów fotowoltaicznych na różnym etapie zaawansowania. Co najmniej 200 MW z nich jest gotowy zrealizować do końca 2025 roku, o ile pozwolą na to warunki przyłączeniowe, poinformowała ISBnews dyrektor generalna Alicja Chilińska-Zawadzka.

Luneos Green Energy (LGE): Pozyskało finansowanie dłużne od P Capital Partners (PCP) na potrzeby budowy portfolio projektów fotowoltaicznych i wiatrowych o łącznej mocy 167 MW, które mają zostać oddane do użytku do początku 2025 roku, podała spółka. Długoterminowy plan spółki zakłada wybudowanie instalacji OZE o mocy ponad 1 GW.

KPE: Prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył ponad 5,6 mln zł kary na firmę Krajowy Projekt Energetyczny, która instaluje panele fotowoltaiczne. Praktyki stosowane przez tego przedsiębiorcę utrudniały odstępowanie od umowy. Konsumenci musieli płacić prawie 2 tys. zł za audyt i koncepcję instalacji, gdy rezygnowali z usług.

Northvolt: Podpisał umowę o finansowaniu z grupą 23 banków komercyjnych, a także Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) i Nordyckim Bankiem Inwestycyjnym (NIB), dla rozbudowy fabryki Northvolt Ett w północnej Szwecji o wartości 5 mld USD. Transakcja stanowi największą jak dotąd zieloną pożyczkę zaciągniętą w Europie. Ten pakiet finansowania oznacza, że Northvolt zabezpieczył kapitał własny i dłużny o łącznej wartości ponad 13 mld USD, na dalszą ekspansję w Europie i Ameryce Północnej, poprzez fabryki Northvolt Ett (Skellefteå, Szwecja), Northvolt Dwa (Gdańsk, Polska), Northvolt Drei (Heide, Niemcy), joint venture Northvolt–Volvo Cars „NoVo” (Göteborg, Szwecja), Northvolt Fem (Borlänge, Szwecja), Northvolt Cuberg (San Leandro, USA) i niedawno ogłoszoną Northvolt Six (Montreal, Kanada).

KONTRAKTY I WDROŻENIA

Grupa PGE i Ørsted: Podpisały umowę z konsorcjum w składzie GE Vernova – reprezentowana w Polsce przez GE Power (lider) – oraz Polimex Mostostal (członek), na budowę infrastruktury niezbędnej do wyprowadzenia mocy z projektu Baltica 2, jednego z dwóch etapów Morskiej Farmy Wiatrowej Baltica, podały spółki w osobnych komunikatach. Wartość umowy to 514,2 mln euro netto, z czego na 184,8 mln euro netto przypada na Polimex Mostostal. Termin realizacji umowy to 1 lutego 2028 roku.

Qair Polska: Uruchomił parki wiatrowe o mocy 10 MW w gminach Stawiszyn i Widuchowa, podała spółka. Szacowany poziom produkcji energii z instalacji wynosi 40 GWh rocznie. Portfel aktywów wiatrowych spółki wzrósł dzięki temu do 262,5 MW.

Columbus Energy: Columbus Energy a.s. – spółka zależna Columbus Energy – jako jeden z trzech wykonawców zawarła z SAKO Brno Solar (spółką będącą członkiem koncernu statutowego miasta Brna) umowę na dostawę i montaż elektrowni fotowoltaicznych na dachach budynków należących do miasta Brna, podał Columbus. Umowa zakłada wykonanie elektrowni fotowoltaicznych na minimum 675 budynkach, o łącznej wartości powyżej 2,2 mld CZK (390 mln zł). Columbus szacuje, że wykona około 1/3 kontraktu.

Orange Polska: Wykorzysta rozwiązania EcoVadis do weryfikacji dostawców pod kątem wskaźników ESG, poinformowała ISBtech dyrektorka wykonawcza ds. transformacji i efektywności Orange Polska Olga Złotnicka.

Orlen: Trwa budowa Terminala Instalacyjnego morskich farm wiatrowych w Świnoujściu. W ciągu ostatnich miesięcy oczyszczono akwen portu, przeprowadzono niezbędne rozbiórki, przygotowano podbudowę i rozpoczęto budowę budynku warsztatowego i administracyjno-biurowego. Kontynuowane są prace nad przygotowaniem nabrzeży. Inwestycja Orlen Neptun zostanie uruchomiona na początku 2025 r. Będzie to pierwszy tego typu terminal w Polsce i jeden z najnowocześniejszych w Europie.

Orlen: Morska farma wiatrowa Baltic Power – wspólny projekt Grupy Orlen i Northland Power – jako pierwsza na świecie zostanie zbudowana z wykorzystaniem niskoemisyjnej stali produkowanej niemal wyłącznie z surowca z recyklingu w piecach hutniczych zasilanych energią odnawialną. Zastosowanie tego materiału pozwoli na ograniczenie śladu węglowego w całym cyklu życia turbiny o 10%. Farma Baltic Power rozpocznie produkcję w 2026 roku i będzie w stanie zasilić ponad 1,5 mln gospodarstw domowych. Baltic Power będzie wytwarzać w ciągu roku 4 000 GWh zeroemisyjnej energii elektrycznej, co pozwoli uniknąć emisji około 2,8 mln ton CO2 roku.

Stoen: Stołeczny Operator Systemu Dystrybucyjnego oddał do użytku innowacyjne narzędzie, dzięki któremu odbiorcy energii mogą w prosty sposób zgłosić awarię sieci elektroenergetycznej lub sprawdzić w czasie rzeczywistym miejsca, w których aktualnie występuje brak zasilania. Stoen Operator jako pierwszy OSD w Polsce uruchomił platformę, która daje odbiorcom możliwość podglądu zarówno swojego zgłoszenia, jak i awarii zgłaszanych na bieżąco przez innych użytkowników.

PKO BP: Nawiązał współpracę z sześcioma startupami wspieranymi przez Poland ClimAccelerator, którego bank jest partnerem i testuje dostarczane przez nie innowacyjne rozwiązania w obszarze ESG. Wśród nich znalazły się cztery kalkulatory śladu do liczenia śladu węglowego dedykowane klientom z segmentu firm i przedsiębiorstw dostarczane przez startupy: Redigo Carbon, Envirly, Plan Be Eco i Responsiblee. Bank testuje również aplikację do liczenia śladu węglowego pracowników stworzoną przez Terbit oraz narzędzie do analizy floty pod kątem ograniczenia jej negatywnego wpływu na klimat.

Źródło: ISBnews

Artykuł Tygodniowy przegląd informacji z sektora OZE pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Tygodniowy przegląd informacji ISBzdrowie i ISBnews z rynku medycyny i biotech



Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych wiadomości z sektora medycyny i biotechnologii z okresu 15-19 stycznia.

RYNEK MEDYCYNY I BIOTECH

Zdrowie psychiczne: Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiedział, że będzie zabiegał o wsparcie finansowe dla projektu „Człowiek w kryzysie – platforma wiedzy i komunikacji”. Przedstawiono także raport podsumowujący działania infolinii w 2023 r., z którego wynika, że konsultanci odbyli 14 230 tys. godzin rozmów z osobami dorosłymi, które potrzebowały wsparcia w trudnej sytuacji życiowej.

Badanie Havas Prosumer: Ponad 42% Polaków mierzy się z chronicznym zmęczeniem, 37% z zaburzeniami snu, a blisko 1/3 stale towarzyszy poczucie lęku. Co ważne, problemy czy trudności ze zdrowiem psychicznym dotykają każdego z nas, tylko 1/3 dorosłych Polaków zadeklarowała brak takich problemów i wyraźnie widać, że im młodsze pokolenie, tym problemy ze zdrowiem psychicznym są coraz bardziej powszechne (wśród przedstawicieli Zetek tylko 1/4 badanych nie deklaruje żadnych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym, podczas gdy wśród badanych z pokolenia Baby Boomers odsetek ten wynosi 41%). Z badania wynika też, że w ostatnich latach staliśmy się społeczeństwem bardziej świadomym w kwestiach związanych z psychiką – zdecydowana większość z nas określa zdrowie psychiczne jako jeden z najpoważniejszych problemów naszych czasów. Cieszyć powinien fakt, że aż 80% deklaruje, że zdrowie psychiczne jest dla nich równie ważne jak fizyczne.

RYNEK FARMACEUTYCZNY

PEX: Sprzedaż całego rynku aptecznego wyniosła 50,42 mld zł na koniec 2023 r., tj. o 9,5% więcej niż w roku 2022, wynika z danych PEX PharmaSequence. Z kolei wartość refundacji wyniosła 11,47 mld zł, co oznacza wzrost o 12,6% r/r. W samym grudniu wartość sprzedaży na aptecznym rynku farmaceutycznym wzrosła o 0,03% r/r i wyniosła 4,73 mld zł.

PZPPF: Krajowi Producenci Leków zgłosili chęć przystąpienia do Sojuszu na rzecz Leków Krytycznych, którego zadaniem ma być zapobieganie ich niedoborom na terenie Unii Europejskiej. podał Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego. Otwarte zaproszenie do udziału w jego pracach wystosował 16 stycznia br. Urząd Komisji Europejskiej ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA). Europejska Agencja Leków opublikowała 12 grudnia 2023 r. pierwszą wersję unijnego wykazu leków o krytycznym znaczeniu. Znalazły się tam leki, w przypadku których wymagana jest ciągłość dostaw, bo przerwanie ich stosowania może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych. Wzięto pod uwagę dwa kryteria: ciężkość choroby oraz dostępność leków alternatywnych. Aby zapewnić dostęp do leków o krytycznym znaczeniu, Komisja ustanawia Sojusz na rzecz leków krytycznych. Zajmie się on koordynowaniem zamówień publicznych na te leki na szczeblu UE, zwiększeniem zdolności Europy do ich produkcji, dywersyfikacją dostaw, opracowaniem wspólnego strategicznego podejścia do gromadzenia zapasów leków w UE i pomocą w wykorzystaniu finansowania unijnego i krajowego tych zadań. Urząd Komisji Europejskiej ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA) zaprosił do Sojuszu wszystkie zainteresowane strony, aby w ramach współpracy między Komisją Europejską, rządami krajowymi, przemysłem i społeczeństwem obywatelskim przygotować konkretne działania i możliwe rozwiązania polityczne w kwestii niedoborów leków o krytycznym znaczeniu w UE.

ROZWÓJ BIZNESÓW

Synektik: Odnotował 52,45 mln zł skonsolidowanego zysku netto przypisanego akcjonariuszom jednostki dominującej w roku obrotowym 2022/2023 (październik 2022-wrzesień 2023) wobec 10,3 mln zł zysku rok wcześniej, podała spółka.

Synektik: Zarekomendował akcjonariuszom przeznaczenie 25 843 260,87 zł, czyli 99,7% jednostkowego netto za rok obrotowy zakończony 30 września 2023 r., na wypłatę dywidendy, w wysokości 3,03 zł na akcję, podała spółka. Pozostała część zysku ma trafić na kapitał zapasowy. Zarząd rekomenduje, aby dzień dywidendy ustalić na 4 marca, a dzień wypłaty dywidendy na 8 marca 2024 r.

Ryvu Therapeutics: Zawarło z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) umowę objęcia warrantów subskrypcyjnych serii K, na podstawie której EBI objął 592 825 warrantów, z których każdy uprawnia do objęcia jednej akcji serii K, podała spółka. Warranty zostały objęte przez EBI nieodpłatnie.

PRACE B+R, WDROŻENIA, KOMERCJALIZACJE

Molecure: Przygotowuje aktualizację wniosku o zgodę na rozpoczęcie badania klinicznego II fazy dla kandydata klinicznego OATD-01 w krajach Unii Europejskiej i Norwegii i złoży go niezwłocznie, podała spółka w nawiązaniu do odmownej decyzji dla badania wydanej przez polski Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych oraz Produktów Biobójczych. Molecure chce przeprowadzić badanie kliniczne z wykluczeniem polskich ośrodków klinicznych i pacjentów ze względu na ograniczenia prawne dotyczące diagnostyki obrazowej.

Molecure: Otrzymało odmowę wydania pozwolenia na przeprowadzenie badania klinicznego fazy II dla cząsteczki OATD-01 u pacjentów z aktywną sarkoidozą płucną na terytorium Unii Europejskiej oraz Norwegii, podała spółka.

SDS Optic USA: SDS Optic Inc. – spółka zależna SDS Optic – podpisała z BioLabs Philadelphia LLC umowę na udostępnienie i wynajem przestrzeni laboratoryjnej w formule tzw. all-in, tj. zawierającej nieograniczony dostęp do w pełni zarządzanego i serwisowanego sprzętu laboratoryjnego oraz wydzielonej na potrzeby SDS Optic USA przestrzeni laboratoryjnej, podała spółka. Podpisanie umowy kończy realizację kamienia milowego polegającego na utworzeniu przez SDS Optic spółki zależnej w Stanach Zjednoczonych oraz na uruchomieniu działań zmierzających do rozpoczęcia prac laboratorium badawczo-rozwojowego.

Lux-Med: 28 stycznia na błoniach PGE Narodowego stanie „Przychodnia WOŚP, Znanego Lekarza i Grupy Lux-Med”. Przychodnia to stały punkt na mapie finałowego miasteczka WOŚP. Znany Lekarz dba o to, żeby uczestnicy tej największej w Polsce zbiórki mieli możliwość zadbania o swoje zdrowie. W tym roku specjaliści Lux-Med zapewnią uczestnikom wydarzenia bezpłatne badania profilaktyczne.

Astra-Zeneca: W 2023 roku AstraZeneca zainwestowała ok. 15 mln zł w działania profilaktyczne i diagnostyczne w Polsce. To znacząco więcej niż suma deklarowana w 2023 r. przy okazji Światowego Forum Ekonomicznego w Davos. Środki zostały wykorzystane m.in. w obszarze diagnostyki onkologicznej, wczesnego wykrywania przewlekłej choroby nerek (PChN) czy rozwijania diagnostyki w chorobach rzadkich. Wsparcie to jest realizacją długoterminowego zobowiązania AstraZeneca na rzecz budowania odpornych systemów ochrony zdrowia w Polsce i na świecie. Głównym założeniem tego rodzaju systemów jest silny nacisk na profilaktykę, skuteczną diagnostykę, a także wdrażanie innowacyjnych rozwiązań cyfrowych. W bieżącym roku AstraZeneca w Polsce będzie dalej prowadzić działania na rzecz upowszechnienia profilaktyki i wczesnej diagnostyki chorób przewlekłych i rzadkich, zapowiedziała spółka.

Źródło: ISBnews

Artykuł Tygodniowy przegląd informacji ISBzdrowie i ISBnews z rynku medycyny i biotech pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Tygodniowy przegląd informacji z sektora budownictwa i nieruchomości



Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych wiadomości z sektora budownictwa i nieruchomości z okresu 15-19 stycznia.

RYNEK BUDOWLANY

Rynek budowlany: Łączne przychody 40 wiodących grup budowlanych w Polsce wyniosły 77 mld zł w 2023 r., co oznacza wzrost o ok. 14% r/r, wynika z raportu firmy badawczej Spectis pt. „Firmy budowlane w Polsce 2023-2028”.

Czyste powietrze: Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) chce wypłacić zaległe środki, ale także wdrożyć długofalowe rozwiązania, które zapewnią płynność w finansowaniu programu „Czyste powietrze”, zadeklarowała szefowa resortu Paulina Hennig-Kloska.

RYNEK NIERUCHOMOŚCI

Rynek mieszkaniowy: Dalsze wzrosty cen mieszkań wydają się nieuniknionym scenariuszem w kontekście kolejnego rządowego systemu dopłat, ocenia dyrektorka badań rynku Otodom Analytics Katarzyna Kuniewicz. „Ceny wprawdzie nie mogą rosnąć w nieskończoność, ale wciąż rosnące wynagrodzenia oddalają moment, w którym popyt powie dość. Dlatego dalsze wzrosty wydają się – po ogłoszeniu kolejnego systemu dopłat – nieuniknionym scenariuszem, który ponownie wychyli rynek na popytową stronę. Wprawdzie podaż w końcówce roku wzrosła, ale […] nie dlatego, że deweloperzy uwierzyli w stabilność popytu i rynku, a dlatego, że po skokowym wzroście cen opłacalność realizacji wybranych projektów wyraźnie wzrosła” – czytamy w komunikacie. „Z całą pewnością potrzebujemy kompleksowego programu mieszkaniowego, a nie kredytowego, którym w gruncie rzeczy był BK2% i którym ma być jego następca ‚Mieszkanie na start’. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że na rynek mieszkaniowy w Polsce trzeba przestać patrzeć globalnie. Nie ma jednej recepty dla wszystkich miast razem wziętych, bo nie ma jednolitego rynku. Problemy mieszkaniowe trzeba rozwiązywać w ścisłej współpracy z poszczególnymi samorządami największych miast. Na pewno trzeba przyspieszyć procedurę uzyskiwania pozwoleń na budowę, trzeba sprawdzić, jakie tereny w miastach można uwolnić np. poprzez dopuszczenie rozbiórek i wyburzeń. W wielu przypadkach trzeba wyprostować stan prawny nieruchomości. Trzeba działać na wielu polach, by równoważyć, a nie wychylać rynek to w jedną, to w drugą stronę” – powiedziała Kuniewicz.

Rynek mieszkaniowy: Sprzedaż nowych mieszkań na 7 głównych rynkach w Polsce wyniosła 54 338 w 2023 r., wynika z danych Otodom. Jednocześnie deweloperzy wprowadzili do sprzedaży 43 718 lokali. W efekcie oferta mieszkań na przestrzeni ubiegłego roku spadła o ok. 10 tys. do ok. 39 tys. na koniec grudnia.

Rynek biurowy: Nowa podaż budynków biurowych na głównych rynkach w Polsce wyniesie ok. 250 tys. m2 w 2024 r., co będzie oznaczało spadek r/r zarówno w Warszawie, jak i miastach regionalnych, wynika z danych firmy JLL. Według jej ekspertów, niższa aktywność budowlana będzie „nową normalnością” dla rynku biurowego na najbliższe lata.

Rynek mieszkaniowy: Deweloperzy notowani na rynku podstawowym GPW oraz na Catalyst sprzedali 23 078 lokali w 2023 r., co oznacza wzrost o 39% r/r, wyliczył portal RynekPierwotny.pl. Dane dla samego IV kw. ub.r. wskazują na wzrost o 60% r/r do 6 014 lokali.

Sprzedaż domów: W IV kwartale 2023 r. sytuacja cenowa w segmencie domów z drugiej ręki była zbliżona do tej z III kwartału. Wówczas blisko połowa miast wojewódzkich nie zanotowała podwyżki średniej ceny ofertowej. Tym razem podwyżki ominęły 8 z 18 stolic regionów. Jak wskazują dane Nieruchomosci-online.pl, w IV kwartale ub.r. największe wzrosty średnich cen ofertowych domów wolnostojących z rynku wtórnego zaobserwowano w Białymstoku (7,5% kw/kw) i w Toruniu (8,1%). W pozostałych miastach wojewódzkich oczekiwania osób sprzedających nie zmieniły się już tak bardzo w porównaniu do III kwartału. W Olsztynie i Szczecinie przeciętna stawka ofertowa wzrosła w ciągu kwartału o 4%, a w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Katowicach, Opolu i Zielonej Górze o 1-2%.

SPÓŁKI BUDOWLANE I NIERUCHOMOŚCIOWE

Mennica Polska: Otrzymała pozytywną decyzję i zgodę prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) na przejęcie kontroli w związku ze złożoną ofertą nabycia 50% akcji Mennica Towers GGH MT, podała spółka. W grudniu ub.r. zaktualizowana oferta Mennicy Polskiej SA Tower została przyjęta przez sprzedającego, a łączna cena za akcje, udziały oraz kwota spłaty obligacji złożona w ofercie pierwotnej z 11 lipca 2023 roku została utrzymana w wysokości 135 mln euro.

Archicom: Spółka odpowiadająca za segment mieszkań na sprzedaż w Grupie Echo Investment sprzedała 1 835 lokali, a przekazała 2 212 w 2023 r., podało Echo. Archicom planuje rozpoczęcie 10 nowych projektów w I poł. tego roku.

Cavatina Holding: Koncentruje się w br. na dynamicznym rozwoju projektów mieszkaniowych w miastach takich jak Łódź, Katowice, Wrocław i Warszawa, tak aby w sprzedaży znalazło się nawet ponad 2,5 tys. mieszkań, oraz będzie kontynuować komercjalizację i zarządzanie portfelem biurowym celem zwiększenia jego wartości, podała spółka. Zamierza stopniowo wychodzić z ofertą mieszkaniową do kolejnych polskich miast.

Cavatina Holding: Nowym celem strategicznym Grupy Cavatina Holding jest dynamiczny rozwój na rynku budowy mieszkań z przeznaczeniem na sprzedaż do bezpośredniego odbiorcy i osiągnięcie dzięki temu pozycji jednego z wiodących deweloperów mieszkaniowych w Polsce, podała spółka.

GK Immobile: Rada nadzorcza Grupy Kapitałowej Immobile powołała do zarządu spółki Pawła Mirskiego i Mikołaja Jerzy, powierzając im funkcje członków zarządu, podała spółka.

Dekpol: Planem Grupy Dekpol w segmencie deweloperskim jest osiągnięcie w 2024 roku przychodów na poziomie ok. 400 mln zł, na które będzie składała się w szczególności sprzedaż ok. 500 lokali rozpoznawana w wyniku finansowym oraz przychody z realizacji inwestycji we Wrocławiu przy ul. Braniborskiej. Natomiast planowany cel na rok 2024 w odniesieniu do sprzedaży lokali na podstawie umów rezerwacyjnych, deweloperskich i przedwstępnych to 650 lokali, podała spółka.

Dekpol: Sprzedał (na podstawie zawartych umów rezerwacyjnych, deweloperskich i przedwstępnych) 472 lokale w 2023 r. wobec 341 lokali rok wcześniej. Liczba lokali, które zostaną rozpoznane w wyniku finansowym grupy, to 478 lokali wobec 380 lokali rozpoznanych w 2022 roku, podała spółka. Na dzień 31 grudnia roku łączna liczba lokali oferowanych przez Grupę do sprzedaży wynosiła 740 lokali.

Trakcja: Łączny wpływ aktualizacji budżetów kontraktów na wynik brutto Trakcji w IV kwartale 2023 roku był dodatni i wyniósł 50,04 mln zł, podała spółka po zakończeniu cyklicznego przeglądu kontraktów długoterminowych na potrzeby przygotowania jednostkowego sprawozdania finansowego.

KONTRAKTY I REALIZACJE

Polimex Mostostal: Grupa PGE i Ørsted podpisały umowę z konsorcjum w składzie GE Vernova – reprezentowana w Polsce przez GE Power (lider) – oraz Polimex Mostostal (członek), na budowę infrastruktury niezbędnej do wyprowadzenia mocy z projektu Baltica 2, jednego z dwóch etapów Morskiej Farmy Wiatrowej Baltica, podały spółki w osobnych komunikatach. Wartość umowy to 514,2 mln euro netto, z czego 184,8 mln euro netto przypada na Polimex Mostostal. Termin realizacji umowy to 1 lutego 2028 roku.

Develia: Ukończyła realizację II etapu projektu Malta Point w Poznaniu, obejmującego dwa 5-piętrowe budynki ze 155 mieszkaniami. Rozpoczęcie przekazywania mieszkań właścicielom planowane jest na drugą połowę lutego br. Ponad 95% lokali z tego etapu zostało już sprzedanych, podała spółka. Obecnie w trakcie realizacji pozostaje III etap ze 157 mieszkaniami, jego ukończenie planowane jest w II kwartale 2025 r.

Budimex: Oferta Budimeksu warta 367,55 mln zł netto została oceniona najwyżej w postępowaniu ‎przetargowym Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Łodzi na projekt i budowę drogi ekspresowej ‎S12 odcinek granica woj. łódzkiego – węzeł Radom Południe (bez węzła) odc. 1 gr. woj. ‎łódzkiego – węzeł Przysucha (bez węzła), podała spółka.‎

CPK: Spółka CPK otrzymała pozwolenie na budowę dotyczące najważniejszego elementu tunelu dalekobieżnego w Łodzi: drążenia pod centrum miasta ponad 4-kilometrowego odcinka dla kolei dużych prędkości, podało CPK. Teraz spółka jest gotowa do ogłoszenia ostatniego przetargu w ramach tej inwestycji.

Budimex: Oferta konsorcjum w składzie Budimex (lider) i Victor Energy (partner) została wybrana przez PKP ‎Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK) jako najkorzystniejsza w postępowaniu przetargowym na budowę nowych podstacji na linii kolejowej nr 38 ‎na odcinku Ełk-Korsze w ‎ramach projektu pn. „Prace na linii kolejowej nr 38 na odcinku Giżycko-Korsze ‎wraz z elektryfikacją”, podał Budimex.‎ Wartość oferty to 233 101 626,02 zł netto, w tym:‎ zakres podstawowy: 195 601 626,02 zł netto (z czego 158 697 040,67 zł netto przypada na Budimex), a‎ kwota warunkowa: 37 500 000 zł netto. Termin zakończenia kontraktu to 32 miesiące od daty zawarcia umowy.

Develia: Uzyskała pozwolenie na użytkowanie i rozpoczęła przekazywanie nabywcom mieszkań w VI etapie osiedla Grzegórzecka 77 realizowanego na krakowskich Grzegórzkach, podała spółka. W jego ramach powstało 115 mieszkań o powierzchni od 29 do 94 m2 oraz 7 lokali usługowych.

BPI Real Estate Poland: Planuje w br. uruchomienie nowych projektów, m.in. rozpoczęcie nowej inwestycji mieszkaniowej w Warszawie, a także zakupy gruntów, poinformował ISBnews general manager BPI Real Estate Poland Béranger Dumont.

Rafako: Odstąpiło od umowy na budowę siedziby Muzeum „Pamięć i Tożsamość” im. św. Jana Pawła II w Toruniu z winy zamawiającego, podała spółka. Rafako żąda zapłaty prawie 25,5 mln zł z tytułu całości przysługującego spółce wynagrodzenia.

Panattoni: PG Dutch Holding I B.V. z grupy kapitałowej Panattoni oraz European Logistics Investment (ELI) złożyły do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wniosek o zgodę na utworzenia wspólnego przedsiębiorcy, podał Urząd. Firmy chcą wybudować obiekt magazynowo-logistyczny do wynajęcia.

MLP Group: Firma ODÖRFER Haustechnik z GC-Gruppe Österreich zakontraktowała 3,3 tys. m2 powierzchni w MLP Business Park Vienna. Została tym samym pierwszym najemcą obiektu. Na cele magazynowe przeznaczone będzie 2 950 m2; pozostałe 350 m2 stanowić będą powierzchnie socjalne i biurowe. Zgodnie z ustaleniami gotowy obiekt zostanie przekazany do użytkowania w grudniu br., podało MLP Group.

Geis PL: W minionym roku grupa podjęła decyzję o przedłużeniu umów najmu magazynów w Poznaniu i Bydgoszczy. Powierzchnia magazynowa w Krakowie została powiększona o kilkaset m2, z możliwością dalszej ekspansji. Obecnie Geis w Polsce dysponuje 19 magazynami przeładunkowymi o łącznej powierzchni ponad 52 tys. m2.

Orlen: Trwa budowa Terminala Instalacyjnego morskich farm wiatrowych w Świnoujściu. W ciągu ostatnich miesięcy oczyszczono akwen portu, przeprowadzono niezbędne rozbiórki, przygotowano podbudowę i rozpoczęto budowę budynku warsztatowego i administracyjno-biurowego. Kontynuowane są prace nad przygotowaniem nabrzeży. Inwestycja Orlen Neptun zostanie uruchomiona na początku 2025 r. Będzie to pierwszy tego typu terminal w Polsce i jeden z najnowocześniejszych w Europie.

Orlen: Morska farma wiatrowa Baltic Power – wspólny projekt Grupy Orlen i Northland Power – jako pierwsza na świecie zostanie zbudowana z wykorzystaniem niskoemisyjnej stali produkowanej niemal wyłącznie z surowca z recyklingu w piecach hutniczych zasilanych energią odnawialną. Zastosowanie tego materiału pozwoli na ograniczenie śladu węglowego w całym cyklu życia turbiny o 10%. Farma Baltic Power rozpocznie produkcję w 2026 roku i będzie w stanie zasilić ponad 1,5 mln gospodarstw domowych. Baltic Power będzie wytwarzać w ciągu roku 4 000 GWh zeroemisyjnej energii elektrycznej, co pozwoli uniknąć emisji około 2,8 mln ton CO2 roku.

Accor: Dzięki podpisanej umowie franczyzowej między Accor a Hotelami DeSilva w Katowicach powstanie nowy hotel ibis Styles. ibis Styles Katowice Airport powstanie w ramach przebudowy i rozbudowy istniejącego hotelu DeSilva Inn Katowice Airport. Obiekt w nowej odsłonie zaoferuje 75 pokoi w bezpośrednim sąsiedztwie Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice. Zgodnie z planem, pierwszych gości ibis Styles Katowice Airport przywita w 2025 roku.

Ghelamco: The Bridge to najwyższy budynek, jaki jest obecnie budowany w Polsce. Jego konstrukcja osiągnęła liczbę 40 pięter biurowych i 160 m wysokości. W tym momencie trwa budowa kondygnacji technicznych, z którymi wieżowiec będzie mierzył 174 m.

Panattoni: Panattoni z kolejną dużą realizacją dla e-commerce. Już w lutym 2024 r. ID Logistics rozpocznie operacje dla jednego z największych dystrybutorów ubrań na świecie. Firma zajmie cały Panattoni Park Poznań West Gate II w Tarnowie Podgórnym.

Trei Real Estate Poland: Wystartował z budową parku handlowego w Szczecinie. Oznacza to, że w północnej części miasta, niedaleko Galerii Północ oraz dużego osiedla mieszkaniowego powstanie Vendo Park, który uzupełni ofertę handlowo-usługową o nowe marki oraz zapewni okolicznym mieszkańcom możliwość zrobienia szybkich i kompleksowych zakupów. Budowa w Szczecinie potrwa około 10 miesięcy, a otwarcie obiektu zaplanowane jest na czwarty kwartał 2024.

Źródło: ISBnews

Artykuł Tygodniowy przegląd informacji z sektora budownictwa i nieruchomości pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Maciej Szczęsny powołany na przewodniczącego Rady BFG



Minister Finansów Andrzej Domański powołał do Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) Macieja Szczęsnego (na przewodniczącego rady) oraz Karola Czarneckiego (na członka rady), podał Fundusz. Zastąpili oni Mateusza Bergera (przewodniczącego Rady) i Marcina Martyniaka.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny działa na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego: gwarantuje depozyty zgromadzone w bankach i kasach oraz odpowiada za przeprowadzanie przymusowej restrukturyzacji instytucji finansowych zagrożonych bankructwem.

Źródło: ISBnews

Artykuł Maciej Szczęsny powołany na przewodniczącego Rady BFG pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Liczba mieszkań oddanych do użytku spadła o 7,6% r/r w 2023



Liczba mieszkań oddanych do użytkowania w 2023 r. spadła o 7,6% r/r do 220 379, podał Główny Urząd Statystyczny (GUS).

W samym grudniu ub.r. liczba ta wyniosła 20 772, czyli spadła o 11,7% r/r i wzrosła o 9,9% m/m.

Deweloperzy w grudniu 2023 r. oddali do użytkowania 13 557 mieszkań, co oznacza spadek o 2,9% r/r. W całym 2022 r. liczba ta wyniosła 136 539 (spadek o 5,2% r/r), podał również GUS. 

„Według wstępnych danych, w 2023 roku oddano do użytkowania 220,4 tys. mieszkań, tj. 7,6% mniej niż w 2022 roku. Deweloperzy przekazali do eksploatacji 136,5 tys. mieszkań – o 5,2% mniej niż przed rokiem, natomiast inwestorzy indywidualni – 79,6 tys. mieszkań, tj. o 12,3% mniej. W ramach tych form budownictwa wybudowano łącznie 98,1% ogółu nowo oddanych mieszkań. W pozostałych formach budownictwa, tj. spółdzielczej, komunalnej, społecznej czynszowej i zakładowej, oddano do użytkowania łącznie 4,3 tys. mieszkań (wobec 3,8 tys. przed rokiem)” – czytamy w raporcie.

Powierzchnia użytkowa mieszkań oddanych wyniosła 19,9 mln m2, czyli o 9,7% mniej niż przed rokiem, a przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania osiągnęła wartość 90,2 m2, podał też GUS.

Źródło: ISBnews

Artykuł Liczba mieszkań oddanych do użytku spadła o 7,6% r/r w 2023 pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Vortex Energy rozpoczął realizację projektów OZE o łącznej mocy 110 MW



Vortex Energy rozpoczął budowę portfela projektów, w skład którego wchodzą lądowe farmy wiatrowe o mocy 53 MW i farmy fotowoltaiczne o mocy 57 MW, podała spółka. Łączna wartość realizowanych inwestycji wyniesie 123 mln USD. Wszystkie projekty mają zostać ukończone w latach 2024/2025.

Jest to zgodne ze zobowiązaniem Grupy Vitol do zainwestowania 1 mld USD w energię odnawialną w Polsce w ciągu najbliższych pięciu lat, jak ogłoszono w styczniu 2023 r. po przejęciu Vortex Energy.

„Energia odnawialna ma kluczowe znaczenie dla europejskiej strategii dekarbonizacji. Vortex Energy ma potencjał, aby wnieść znaczący wkład w redukcję emisji CO2 i zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego poprzez zrównoważoną i ekonomicznie opłacalną energię elektryczną w Polsce i całej Europie. Jest to istotny i perspektywiczny biznes dla Vitol i będziemy dążyć do jego dalszego rozwoju w Polsce i rozszerzenia go o możliwości zrównoważonego wytwarzania energii w całym regionie” – powiedziała Head of Renewables EMEA w Grupie Vitol Justine Ryan, cytowana w komunikacie.

Zrealizowane projekty wiatrowe i fotowoltaiczne zapewnią około 180 GWh energii rocznie.

Budowa będzie realizowana przez Nomad Electric, który jest odpowiedzialny za realizację portfela fotowoltaicznego o mocy 57 MW w formule EPC oraz Nordex Group, który dostarczy turbiny do lądowych projektów wiatrowych. P&Q zrealizuje kontrakt w formule BoP dla lądowych projektów wiatrowych Jastrowie i Okonek, których łączna moc wynosi 53 MW, wymieniono w materiale.

„Strategiczna zmiana modelu biznesowego otwiera nowy rozdział w historii Grupy Vortex Energy, umożliwiając budowę farm wiatrowych i fotowoltaicznych z zamiarem rozwoju Vortex jako jednego z wiodących niezależnych producentów energii w Polsce. Stale zwiększamy udział zielonej energii w polskim miksie energetycznym, a tym samym podejmujemy kolejne kroki w kierunku zapewnienia bezpiecznej i zrównoważonej przyszłości” – dodał CEO Vortex Energy Maciej Pepliński.

Vortex Energy to polska spółka należąca od stycznia 2023 r. do Grupy Vitol, jednego z największych traderów na rynku energetycznym. Spółka zrealizowała projekty o łącznej mocy 458 MW w projektach wiatrowych i fotowoltaicznych. Obecny portfel projektów obejmuje ponad 3 GW w zakresie projektów wiatrowych i fotowoltaicznych na różnych etapach rozwoju oraz ponad 2 GW mocy w projektach związanych z magazynowaniem energii. Rozpoczęcie budowy 110 MW wyznacza nową ścieżkę w kierunku stania się wiodącym niezależnym producentem energii ze źródeł odnawialnych (IPP) w Polsce i Europie.

Źródło: ISBnews

Artykuł Vortex Energy rozpoczął realizację projektów OZE o łącznej mocy 110 MW pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Ceny skupu podstawowych produktów rolnych spadły o 19,6% r/r w grudniu



Ceny skupu podstawowych produktów rolnych spadły o 19,6% r/r oraz spadły o 1% m/m w grudniu ub. r., podał Główny Urząd Statystyczny (GUS).

„Ceny skupu podstawowych produktów rolnych spadły w grudniu 2023 r. zarówno w stosunku do miesiąca poprzedniego (o 1%), jak i w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku (o 19,6%)” – czytamy w komunikacie.

W grudniu 2023 r. w stosunku do listopada 2023 r. spadły ceny skupu wszystkich podstawowych produktów rolnych z wyjątkiem mleka.

„Ceny skupu wszystkich podstawowych produktów rolnych, w grudniu 2023 r. były niższe od notowanych w grudniu 2022 r.” – podał GUS. 

Źródło: ISBnews

Artykuł Ceny skupu podstawowych produktów rolnych spadły o 19,6% r/r w grudniu pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto spadła o 5,6% r/r w 2023



Liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto w 2023 r. spadła o 5,6% r/r i wyniosła 189 093, podał Główny Urząd Statystyczny (GUS).

W samym grudniu ub.r. liczba ta wyniosła 14 381, czyli wzrosła o 46,1% r/r i spadła o 10,7% m/m.

W grupie deweloperów w grudniu ub.r. odnotowano wzrost liczby mieszkań, których budowę rozpoczęto – o 60,4% r/r i o 2,3% m/m do 11 148. Od początku roku ich liczba sięgnęła 114 526, czyli spadła o 0,7% r/r podał także Urząd.

„W 2023 r. rozpoczęto budowę 189,1 tys. mieszkań, tj. o 5,6% mniej niż przed rokiem. Deweloperzy rozpoczęli budowę 114,5 tys. mieszkań (o 0,7% mniej), a inwestorzy indywidualni 69,6 tys. (o 15,3% mniej). Łącznie udział tych form budownictwa wyniósł 97,4% ogólnej liczby mieszkań. W pozostałych formach budownictwa rozpoczęto budowę 5 tys. mieszkań (2,9 tys. w roku poprzednim)” – czytamy w komunikacie.

Szacuje się, że na koniec grudnia 2023 roku w budowie pozostawało 801,8 tys. mieszkań, tj. o 3,8% mniej niż w analogicznym miesiącu 2022 r., podał również GUS.

Źródło: ISBnews

Artykuł Liczba mieszkań, których budowę rozpoczęto spadła o 5,6% r/r w 2023 pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Płace w firmach wzrosły o 9,6% r/r, zatrudnienie spadło o 0,1% r/r w grudniu



Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw (w których liczba pracujących przekracza 9 osób) w grudniu ub.r. wzrosło o 9,6% r/r, zaś zatrudnienie w przedsiębiorstwach pozostało spadło o 0,1% r/r, podał Główny Urząd Statystyczny (GUS).

W ujęciu miesięcznym, przeciętne wynagrodzenie wzrosło o 4,7% i wyniosło 8 032,96 zł. Natomiast zatrudnienie w przedsiębiorstwach w ujęciu miesięcznym pozostało bez zmian i wyniosło 6 495,3 tys. etatów, podano w komunikacie.

Konsensus rynkowy to 11,9% wzrostu r/r w przypadku płac i 0,2% spadku r/r w przypadku zatrudnienia.

Źródło: ISBnews

Artykuł Płace w firmach wzrosły o 9,6% r/r, zatrudnienie spadło o 0,1% r/r w grudniu pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.

Produkcja budowlano-montażowa wzrosła o 14% r/r w grudniu



Produkcja budowlano-montażowa (zrealizowana przez przedsiębiorstwa budowlane o liczbie pracujących powyżej 9 osób) wzrosła o 14% r/r w grudniu ub.r., poinformował Główny Urząd Statystyczny (GUS). W ujęciu miesięcznym odnotowano wzrost o 28,7%.

„Według wstępnych danych, produkcja budowlano-montażowa (w cenach stałych) zrealizowana na terenie kraju przez przedsiębiorstwa
budowlane o liczbie pracujących powyżej 9 osób w grudniu 2023 r. była wyższa o 14% w porównaniu z analogicznym okresem 2022 roku
(w 2022 roku spadek o 0,9%) oraz wyższa o 28,7% w stosunku do listopada 2023 (w 2022 wzrost o 17,2%)” – czytamy w komunikacie.

Po wyeliminowaniu wpływu czynników o charakterze sezonowym, produkcja budowlano-montażowa w grudniu 2023 r. ukształtowała się na poziomie o 16,1% wyższym w porównaniu z analogicznym miesiącem 2022 roku oraz o 8,5% wyższym w porównaniu z listopadem 2023 roku, podał także GUS.

Konsensus rynkowy to 4% wzrostu produkcji budowlano-montażowej w ujęciu rocznym.

Źródło: ISBnews

Artykuł Produkcja budowlano-montażowa wzrosła o 14% r/r w grudniu pochodzi z serwisu Inwestycje.pl.